Όλοι οι γονείς έχουμε εφαρμόσει, λιγότερο ή περισσότερο, πίεση την ώρα του φαγητού. Άλλες φορές με ήπιο τρόπο και άλλες πιο δραστικές προσπάθειες για να κάνουμε το παιδί μας να φάει. Σκοπό μας φυσικά είναι να έχει μια πιο πλήρη διατροφή και να είναι υγιές.
Κάποιες φορές η εφαρμογή πίεσης θα γίνει ασυναίσθητα ή από συνήθεια γιατί έτσι έχουμε μάθει να λειτουργούμε. Ή ακόμα και γιατί έτσι πιστεύουμε πως πρέπει να είναι τα γεύματα! (Αυτό το τελευταίο το έχω διαπιστώσει μέσα από τις συνεδρίες. Σε πολλούς γονείς δεν περνάει καν από το μυαλό τους ότι τα γεύματα μπορούν να γίνουν με άλλο τρόπο)
Ναι, υπάρχουν φορές που “θα πιάσει” και το παιδί θα φάει εν τέλει. Κι αυτός ίσως είναι ο λόγος που αρκετοί γονείς συνεχίζουν την εφαρμογή. Όμως, η πίεση έχει μόνο προσωρινή δράση, δεν βοηθάει το παιδί να αναπτύξει μια υγιή σχέση με τις τροφές και μπορεί να ενισχύσει ακόμα περισσότερο την επιλεκτική σίτιση.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τι εννοούμε πίεση και γιατί θα πρέπει να την αποφύγουμε σε κάθε περίπτωση.
Ποιες είναι οι διάφορες μορφές πίεσης
Πίεση κατά τη διάρκεια του γεύματος μπορεί να εφαρμοστεί με διάφορους τρόπους. Άλλους πιο προφανείς και άλλους που δε μας περνάει από το μυαλό ότι μπορεί να υποδηλώνουν κάτι τέτοιο.
Προφανείς μορφές πίεσης
- Με το ζόρι: το να “χώσουμε” τροφή στο στόμα του παιδιού χωρίς να το θέλει, να κρατάμε το κεφάλι ή/και τα χέρια του για να μη μας εμποδίσει
- Διαταγή: “Πρέπει να δοκιμάσεις απ’ όλα αλλιώς δε θα σηκωθείς από το τραπέζι”
- Τιμωρία: “Δε θα σε αφήσω να βγεις για παιχνίδι γιατί δεν τελείωσες το φαγητό σου”
- Δωροδοκία: “Αν φας και λίγο σαλάτα θα σου δώσω μετά να φας και γλυκό”
- Περιορισμός: “Έφαγες πολύ ψωμί δε μπορώ να σου δώσω άλλο”
Κρυφές μορφές πίεσης
Συνήθως είναι πιο δύσκολο να αντιληφθούμε ότι έχουν αρνητική επίδραση στο παιδί:
- Έπαινος: “Μπράβο που έφαγες το φαγητό σου!”
- Απόσπαση προσοχής: χρήση οθόνης προκειμένου να ταΐσουμε το παιδί τροφές που δεν τρώει ή συγκεκριμένη ποσότητα φαγητού
- Παρακαλετό: “Σε παρακαλώ δοκίμασε μόνο μια μπουκιά”
- Διαπραγμάτευση: “Οκ, για κάθε δύο μπουκιές κρέας, μπορείς να φας μια μπουκιά μακαρόνια”
- Αισθήματα ενοχής ή ντροπής: “Άλλα παιδάκια δεν έχουν να φάνε” ή “Κοίτα τι καλά που τρώει ο αδελφός σου”
- Συνεχής υπενθυμίσεις/παρατηρήσεις σε σχέση με το φαγητό: “Ναι ωραία, τώρα δοκίμασε και τη ντομάτα” ή “Μα μόνο αυτό θα φας;”
- Κρύψιμο τροφών μέσα σε παρασκευές χωρίς να πούμε στο παιδί ότι υπάρχουν
Σίγουρα, κάποια από τα παραπάνω παραδείγματα φαίνονται αρκετά αθώα. Όμως, αυτό δεν το αποφασίζουμε εμείς. Αν έχουμε απέναντί μας ένα παιδί που φαίνεται να δυσανασχετεί την ώρα του γεύματος, μάλλον νιώθει ότι πιέζεται. Ένας εύκολος τρόπος για να καταλάβουμε αν ασκούμε πίεση είναι να αναρωτηθούμε:
“Αυτό το κάνω για να καταφέρω το παιδί μου να φάει;”
Αν ναι, τότε μάλλον είναι πίεση.
Πίεση είναι οποιαδήποτε ενέργειά μας αποσκοπεί στο να κάνουμε εμείς το παιδί να φάει μια συγκεκριμένη τροφή ή ποσότητα τροφής, χωρίς να υπάρχει εσωτερική κινητοποίηση από το ίδιο.
Γιατί πρέπει να αποφεύγουμε την εφαρμογή πίεσης στα γεύματα
Η πίεση μπορεί να θέσει το παιδί σε κατάσταση φυγής (fight or flight mode), καθώς νιώθει απειλή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το παιδί που αποφεύγει συστηματικά τα γεύματα ή έχει έντονες αντιδράσεις και ξεσπάσματα (tantrums). Ταυτόχρονα, όταν το παιδί αισθάνεται πίεση, αυτό οδηγεί σε έκκριση αδρεναλίνης και τελικά καταστολή της όρεξης. Εν ολίγοις όχι μόνο δεν βοηθήσαμε, αλλά τα κάναμε και χειρότερα.
Φανταστείτε να είστε καλεσμένοι σε ένα τραπέζι, με φαγητά στα οποία δεν είστε εξοικειωμένοι και οι υπόλοιποι γύρω σας να προσπαθούν να σας πείσουν να φάτε. Πιθανώς θα νιώθατε αγχωμένοι, ανήσυχοι ή ακόμα και θυμωμένοι με αυτούς που επιμένουν να δοκιμάσετε (και όλα αυτά για μία φορά, όχι με επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά σε κάθε γεύμα). Το σίγουρο είναι ότι δεν θα έχετε και τόσο όρεξη πια να φάτε.
Η πίεση μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε διαταραχή της σχέσης του παιδιού με εμάς και να μην υπάρχει πλέον εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό μας. Το να μην αντιλαμβανόμαστε τα σημάδια κορεσμού του παιδιού ή να αγνοούμε συστηματικά τις ανησυχίες του σε σχέση με κάποιες τροφές, θα το κάνει να νιώσει ότι δεν το λαμβάνουμε υπόψη και δεν το σεβόμαστε. Εφαρμόζοντας όμως το διαχωρισμό της ευθύνης στα γεύματα, εξασφαλίζουμε ότι το παιδί μας θα έχει μία καλή σχέση με τη διαδικασία του γεύματος και μαζί μας, μακροπρόθεσμα.
Να αναφέρω ξανά ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου η εφαρμογή πίεσης να έχει κάποιο αποτέλεσμα στην αρχή, ιδιαίτερα σε πιο δεκτικά παιδιά ή παιδιά που έχουν μάθει να ευχαριστούν τους γύρω τους. Και πάλι όμως με αρνητικές συνέπειες σε βάθος χρόνου τόσο στη ψυχολογία του παιδιού όσο και σωματικά. Όπως υπάρχουν και παιδιά που αντιδρούν πιο έντονα στην εφαρμογή του ελέγχου από νωρίς και θα “κλειδώσουν” απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθειά μας για δοκιμή. Και κάπως έτσι, τα γεύματα θυμίζουν πλέον “πεδίο μάχης” και προκαλούν άγχος και ανησυχία όχι μόνο στα παιδιά, αλλά και σε εμάς τους ίδιους.
Έτσι, νούμερο ένα συμβουλή που δίνω σε κάθε γονιό που “παλεύει” με τη σίτιση του παιδιού του είναι το να αφαιρέσει από τα γεύματα κάθε μορφή πίεσης, είτε αυτή είναι προφανής είτε όχι.
Τι μπορούμε να κάνουμε αντί να πιέσουμε;
Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι δική μας δουλειά να πείσουμε το παιδί μας να φάει οτιδήποτε.
Ναι καλά διαβάσατε!
Δεν ανήκει στις αρμοδιότητές μας και ούτε είναι υπό τον έλεγχό μας!
Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και περιμένουμε από το παιδί να αρχίσει να τρώει όλα αυτά που θέλουμε. Αν και σε κάποιες περιπτώσεις είναι βασικό να ξεκινήσουμε από αυτό το βήμα.
Δική μας υποχρέωση είναι να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε το παιδί μας, όταν νιώσει το ίδιο έτοιμο, να επιχειρήσει δοκιμές και κατανάλωση τροφών, ορμώμενο από εσωτερική κινητοποίηση. Κι αυτό γίνεται εφικτό μόνο με την επιδίωξη ενός ευχάριστου κλίματος (θυμηθείτε την έκκριση αδρεναλίνης που αναφέραμε πριν) και την εφαρμογή του διαχωρισμού της ευθύνης στα γεύματα. Περισσότερα όμως σε επόμενο άρθρο.
Η εφαρμογή πίεσης σίγουρα δεν υπονοεί ότι είσαι κακός γονιός. Το παραπάνω άρθρο έχει σκοπό να σε κατατοπίσει ως προς το τι πρέπει να αποφεύγεις κατά τη διάρκεια του γεύματος και όχι να κρίνει το τι έκανες μέχρι τώρα. Έτσι κι αλλιώς, ποτέ δεν είναι αργά να αλλάξεις τον τρόπο που συμπεριφέρεσαι στα γεύματα. Κι αν βρίσκεις δύσκολη την εύρεση νέων τεχνικών, είμαι εδώ για να σε καθοδηγήσω και να σου προσφέρω τα κατάλληλα εφόδια.
