Σε μία πρόσφατη δημοσκόπηση που έκανα στο Instagram, το 13% ανέφερε πως χρησιμοποιεί πάντα απόσπαση προσοχής κατά τη διάρκεια των γευμάτων, ενώ το 54% κάνει περιστασιακή χρήση.
Πολλοί γονείς λοιπόν χρησιμοποιούν οθόνη κατά τη διάρκεια του γεύματος. Ο λόγος; Φυσικά το να καθίσει το παιδί στο τραπέζι και να φάει χωρίς να γκρινιάζει ή να φάει περισσότερο. Μια συνήθεια που μπορεί να ξεκινήσει από την εισαγωγή των στερεών τροφών και να συνεχίσει και όσο μεγαλώνει το παιδί.
Διάβασε παρακάτω γιατί θα πρέπει να αποφύγεις την απόσπαση προσοχής στα γεύματα και τι μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις αυτή τη συνήθεια.
Απόσπαση προσοχής: με ποιους τρόπους μπορεί να γίνει;
Πέρα από τους προφανείς τρόπους, που είναι η χρήση οθόνης (μέσω τηλεόρασης, tablet ή κινητού), η απόσπαση προσοχής μπορεί να επέλθει και από άλλα μέσα. Κάποια από αυτά γίνονται ασυναίσθητα από τους γονείς ή άλλους φροντιστές ή ακόμα μπορεί να μην αντιλαμβάνονται πως αποσπούν την προσοχή του παιδιού από το φαγητό:
- Βιντεοκλήσεις
- Διάβασμα βιβλίου
- Παιχνίδια
- Όταν υπάρχουν μεγαλύτερα παιδιά που παίζουν, κατοικίδια ή άλλα άτομα στον ίδιο χώρο που κάνουν μία άλλη εργασία
- Στην παιδική χαρά/βόλτα
- Στο αυτοκίνητο
- Στο μπαλκόνι
- οποιοδήποτε άλλο μέσο τραβήξει την προσοχή του παιδιού μακριά από το φαγητό
Η περιστασιακή χρήση οθόνης (ή άλλου μέσου) δε θα επηρεάσει τον τρόπο που τρέφεται το παιδί ή τη συμπεριφορά του στα γεύματα. Όταν όμως το παιδί συνηθίσει ότι τα γεύματα γίνονται μόνο με αυτόν τον τρόπο, τότε και το ίδιο θα το απαιτεί, προκειμένου να καθίσει στο τραπέζι και να ξεκινήσει το φαγητό. Απ’ όλα τα παραπάνω, η χρήση οθόνης είναι η πιο αποτελεσματική για να αποσπάσει την προσοχή του παιδιού σας, αλλά και η πιο δύσκολη συνήθεια για να «κοπεί».
Εννοείται πως υπάρχουν και οι δύσκολες περιπτώσεις. Η χρήση οθόνης αποτελεί μια απελπισμένη λύση για παιδιά που αρνούνται το ένα φαγητό μετά το άλλο, που έχουν tantrums κάθε φορά που πλησιάζει το γεύμα ή όταν αναρωτιέστε πως μπορούν να επιβιώσουν τρώγοντας τόσο λίγο. Όμως, όλα αυτά μπορεί να είναι σημάδι πως κάτι άλλο συμβαίνει, όπως «φτωχές» στοματικές – κινητικές δεξιότητες, δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία, παλινδρόμηση, στρες και πολλά άλλα.
Πως η χρήση οθόνης επηρεάζει αρνητικά τη σχέση μας με το φαγητό
Όταν τρώμε μπροστά σε οθόνη, το μυαλό μας δίνει περισσότερη προσοχή σε ό,τι παρακολουθούμε παρά στην διαδικασία του φαγητού, η οποία μπαίνει σε κατάσταση «αυτόματου πιλότου» και καταλήγουμε να τρώμε παθητικά. Ακόμα κι αν εσείς οι ίδιοι δεν έχετε αυτή τη συμπεριφορά, είμαι σίγουρη πως κάποια στιγμή στο παρελθόν έχετε παρακολουθήσει ταινία στο σινεμά υπό τη συνοδεία ποπ-κορν, όπου μετά από λίγο θα παρατηρήσατε πως το κουτί άδειασε χωρίς να το καταλάβετε! Όταν το μυαλό μας βρίσκεται «αλλού», δεν μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ούτε τι τρώμε αλλά ούτε και τι γίνεται στο περιβάλλον γύρω μας. Το ίδιο λοιπόν ισχύει και για τα παιδιά!
Και μπορεί να πείτε:
«Και τι πειράζει, όσο βλέπω το παιδί μου να τρώει είμαι ευχαριστημένος/η»
Το πρόβλημα είναι πως όταν τα παιδιά τρώνε παθητικά:
- δεν συνειδητοποιούν τι τροφή καταναλώνουν (γεύση, υφή, μυρωδιά) σε μια ηλικία που ακόμη μαθαίνουν τις τροφές
- δεν βλέπουν τι τρώτε εσείς για να αποτελέσετε ένα διατροφικό πρότυπο
- μπορεί να καταναλώσουν μεγαλύτερη (ή κάποιες φορές και μικρότερη) ποσότητα τροφής απ’ όση χρειάζονται.
Θεωρητικά, αν το παιδί σας δυσκολεύεται να πάρει βάρος, η χρήση οθόνης μπορεί να βοηθήσει σε αυτό (διαβάστε όμως πρώτα αν όντως χρειάζεται να πάρει επιπλέον βάρος σε αυτό το άρθρο). Αξίζει να αναφέρω ωστόσο, πως για αρκετά παιδιά αποτελεί προσωρινή λύση (ναι δε θα πιάνει για πάντα!). Έτσι, σκοπός μας είναι το παιδί να φάει περισσότερο επειδή το θέλει, όχι επειδή παρασύρθηκε από το αγαπημένο του καρτούν. Δηλαδή όλο αυτό να γίνει συνειδητά.
Επιπρόσθετα, με τη χρήση οθόνης τα παιδιά χάνουν εντελώς οποιοδήποτε όφελος από την αλληλεπίδραση με άλλα μέλη της οικογένειας και το φαγητό που τρώνε. Αν εσείς τρώτε τα φασολάκια σας και το απολαμβάνετε, θα το παρατηρήσουν αυτό και μπορεί να είναι πιο δεκτικά στο να δοκιμάσουν μία μπουκιά από ένα φαγητό που είναι καινούργιο ή που δεν τους ενδιέφερε μέχρι τώρα. Τουλάχιστον τους εκθέτει σε αυτό. Εάν η τηλεόραση είναι ανοιχτή, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα παρατηρήσουν καν τι κάνετε με το φαγητό σας. Μετά βίας θα συνειδητοποιήσουν τι κάνουν με το δικό τους φαγητό, καθώς τρώνε ασυναίσθητα άλλο ένα κράκερ ή ακόμα χειρότερα: ζητάνε από εσάς να τα ταΐσετε γιατί είναι πολύ απασχολημένα με την εκπομπή που παρακολουθούν.
Ακόμα και για εσάς που έχετε μωρό, όλα τα παραπάνω σας αφορούν! Ξέρω πως στο ξεκίνημα των στερεών τροφών πολλά μωρά δυσκολεύονται να καταναλώσουν μεγάλες ποσότητες τροφής (ή μήπως οι γονείς δυσκολεύονται να αποδεχτούν ότι αυτό είναι φυσιολογικό;). Για όλο το διάστημα που το μωρό σας μαθαίνει να τρώει, χρειάζεται όσο το δυνατόν περισσότερη θετική αλληλεπίδραση από εσάς για να μάθουν πώς να μασάνε και να διαχειρίζονται σωστά την τροφή τους. Όταν αφαιρέσουμε την οθόνη από τη ρουτίνα του γεύματος, στέλνουμε το μήνυμα ότι το φαγητό είναι σημαντικό, ότι δίνουμε στο παιδί την πλήρη προσοχή μας και απολαμβάνουμε ο ένας την παρέα του άλλου.
Πως σταματάμε τη χρήση οθόνης;
Σε πολλές περιπτώσεις το να κόψουμε την οθόνη «μαχαίρι» αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματικό. Κάθε αλλαγή είναι δύσκολη, αλλά όσο είμαστε συνεπείς στην εφαρμογή της, το παιδί μπορεί να καταλάβει ότι δε θα γίνει κάποιο πισωγύρισμα και τελικά θα το αποδεχθεί. Φυσικά, όλο αυτό προϋποθέτει το να αλλάξετε κι εσείς τη συμπεριφορά σας γύρω από τα γεύματα. Προφανώς, κάτι τέτοιο δε θα «πιάσει» αν πιέζετε για να φάει, αν είστε πάνω από το κεφάλι του παιδιού και του κάνετε συνεχείς υπενθυμίσεις για δοκιμές ή αν παρουσιάσετε ένα γεύμα από το οποίο δεν μπορεί να φάει έστω ένα συστατικό!
Για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας (> 3 ετών), μπορείτε να τα προετοιμάσετε για αυτή την αλλαγή, εξηγώντας το νέο τρόπο που θα γίνονται πλέον τα γεύματα.
Αν το παιδί δεν είναι ακόμα σε θέση να έρθει στο γεύμα χωρίς τη χρήση οθόνης, μπορείτε να μειώσετε το χρόνο στην αρχή ή το τέλος του γεύματος, ξεκινώντας από 1-2 λεπτά και αυξάνοντας σταδιακά. Μόλις το παιδί καθίσει στο τραπέζι και ζητήσει οθόνη, θα επιβεβαιώσετε και θα μεταφέρετε χωρίς φωνές ή εκφράζοντας θυμό: «Ναι, περίμενε 2 λεπτά να φορτίσει και θα είναι έτοιμο μέχρι να σερβίρεις (με ό,τι θέλεις) το πιάτο σου». Το πόσο αργά ή γρήγορα προχωράει τη διαδικασία εξαρτάται από το παιδί: σταδιακή μείωση του χρόνου ώστε να υπάρχει αλλαγή, αλλά όχι τόσο απότομη που τελικά να αρνηθεί να καθίσει στο τραπέζι.
Άλλες ήπιες αλλαγές* μπορεί να είναι:
- η σίγαση της οθόνης ή να ακούει μόνο τον ήχο χωρίς να βλέπει
- το διάβασμα ενός βιβλίου
- ένα παιχνίδι
*Εννοείται πως και τα παραπάνω αποτελούν μέσα απόσπασης προσοχής και στόχος σας είναι να τα αφαιρέσετε και αυτά μελλοντικά.
Θυμηθείτε πως αφαιρώντας την απόσπαση προσοχής κάνετε ένα μεγάλο βήμα για να μπορέσει το παιδί σας να αναπτύξει μια σωστή σχέση με το φαγητό. Αν το έχετε καταφέρει ήδη, αλλά δεν ξέρετε πως να συνεχίσετε από δω και πέρα, μπορώ να σας βοηθήσω με τα επόμενα βήματα!